Motorcunun üç katmanlı koruma sistemi

[zaferce]

OMM Bülten’in 2004 yılı mart ayında yayınlanmış olan 56. sayısında (s. 8) güzel bir makaleye yer verilmiş. Bu makalede açıklanan görüşleri OMM, ART, Motto, ADARAT ve RoadCraft akademi gibi yerlerin eğitim sistemleri ile ilişkilendireceğim.

Motorcuyu koruyan 3 katmalı bir koruma sistemi vardır. En dıştaki zihinsel becerilerimizdir. Motor sürmenin % 90’ı zihinsel beceridir. Sürüş esnasında etrafımızdan bilgi alırız, o bilgiyi işler, gerekirse etrafa biz de bilgi iletir ve işlediğimiz bilgiye dayalı olarak kararlar veririz. O kararları doğru verebilmek için doğru yere bakıyor olmak, önemsiz bilgiyle önemli olanını ayırt etmek, bilgi gelmeyen yeri de fark etmek (mesela büyük araçların önünü görmüyorsak orada bir araç veya yaya olabilir) lazım. Bu bilgiyi işleme mevzusunda ne kadar iyiysek yolun durumu, virajın keskinliği veya diğer yol kullanıcılarının hatalarını çok daha iyi öngörebiliriz. Bu, bizi koruyan en dıştaki katmanımızdır. Doğru yerde ve doğru hızda olursak henüz tehlike gerçekleşmeden o tehlikeden çoktan uzaklaşmış oluruz. Bazen konumumuzu değiştirerek bazen erken (diğer sürücülerden erken) gaz kapatarak o tehlikenin oluşacağı yerde olmamayı beceririz. En dıştaki koruma katmanımız yani zihinsel sürüş becerilerimiz tehlikeli bir duruma girmemizi engeller.

En dıştaki koruma katmanımız kırılırsa başımız derde girer. Bu durumda ortadaki katmanı işe koşarız. Fiziksel sürüş becerilerimiz. Olan oldu, öngöremediğimiz tehlike gerçekleşti ve biz tehlikeyle burun burunayız. İşte bu, zurnanın zırt dediği, “şeytanın karı boşadığı” anda fiziksel sürüş becerilerimiz hayatta kalmamızın % 90 belirleyicisi haline gelir. Art arda iki tane sert kontra ile engelden kaçma manevrası yapabileceğimiz gibi acil durum freni de yapabiliriz. Aynı anda her ikisini birden yapmak yol tutuşu kaybetmeye yol açar. O yüzden ya birini ya diğerini yapmak lazım. Önce sertçe fren yapıp, sonra frenleri bırakıp (debriyajı bırakmadan) kontraları verebiliriz. Ama aynı anda hem sert kontra hem fren olmaz.

Şimdiye kadar bahsettiğimiz iki koruma katmanında yer alan zihinsel ve fiziksel beceriler doğal olarak öğrenilen veya zaman içinde kendiliğinden gelişen beceriler değiller. Eğitim alınarak öğrenilmesi ve ardından sürekli pratik edilmesi gereken şeyler. Yoksa sadece eğitimi almış, parayı ödemiş olmak da yeterli değil. Bilinçli pratiğini yapmak gerekli. Ben kendi adıma motor sürdüğüm her seferde zihinsel becerilerin pratiğini yapıyorum ama fiziksel becerileri yeterince pratik etmiyorum.

Eğer ortadaki koruma katmanımız da kırılırsa artık asfalt ile bizi ayıran üçüncü katmanımıza iş düşüyor. Koruma ekipmanımız. Bunlar ne kadar iyi olurlarsa başımızı derde sokmuş, hata yapmış ve bu dertten beceriklice sıyrılamamış olsak da kontrolü kaybetmiş olsak da artık bu üçüncü koruma katmanımızın iyi işe yaramasını umut ederiz. Açık kırık olacağına kapalı kırık olur, deri kaybı olacağına incinme olur, koma olacağına hafif kafa darbesi olur. Tabii kör talihin en acımasız olacağı bir durumda da kalabiliriz. Ancak genel olarak üç koruma katmanını da iyi durumda tutan sürücüler daha şanslı olurlar.

Motosiklet eğitimi konusunda ART, OMM, Motto vb yol sanatı ekolünü diğerlerinden daha verimli bulmamın altında da aslında bu mesele yatıyor. Sondan geriye doğru gidelim. Ekipman konusu, başka konularla beraber teorik eğitimlerde ele alınıyor. Orta katman yani başımızı derde soktuğumuzda kurtulmamızı sağlayacak fiziksel sürüş becerileri kapalı alan hakimiyet eğitimlerinde uygulamalı olarak ele alınıyor. En dıştaki, başımızı derde sokmamamızı sağlayan katman, yani zihinsel sürüş becerileri de uygulamalı olarak yol eğitimlerinde ele alınıyor. Zihinsel dedim ama çoğu zihinsel diyelim zira gaz kolunu yumuşak tutmak, ileriyi görmek için kafayı kaldırmak gibi davranışların az da olsa fiziksel bir boyutu da var. Çoğu zihinsel sürüş becerileri diyelim.

Sonuç olarak, sağ kalma ihtimalimizi artırmak için üç koruma katmanımızı da sağlamca oluşturup, diri tutmamız, eğitimlerini aldıktan sonra bilinçli pratiklerini yapmamız lazım.

[GezeGeze]

Ekipmanın yeterli olacağına dair yanlış bir düşünceyi güzel özetleyen bir yazı olmuş.

Ekipman en son koruma katmanı: "..başımızı derde sokmuş, hata yapmış ve bu dertten beceriklice sıyrılamamış ...kontrolü kaybetmiş..." olduğumuz durumda artık bizi olabildiğince koruyacak bir katman...

İşin esası, yukarıdaki yazıda da belirtildiği üzere, taa en başta, 2. katman olan tehlikeden kontra/ani fren vb. tekniğimize güvenerek sıyrılmaya da gerek kalmadan, yolu en baştan doğru okuyarak verileri doğru işleyerek elde edeceğimiz 1. katmanda güvenli bir şekilde kalmak...

Teşekkürler yazı için...

[Salurbey]

Cok guzel bir yazi.

[zangiff]

Kural koymaktan sürmeye fırsat bulamicaz yakında.

[zaferce]

Kural koymaktan sürmeye fırsat bulamicaz yakında.

Kural mı? Ne kuralı? Sen okuma istersen. Kuralı filan olmayan yazıda kural koyulduğunu düşünüyorsan Allah muhafaza yanlış anlayıp yanlış bir şeyler yaparsın. Başını derde sokarsın. Sen bakma benim yazdıklarıma öylesine iş olsun diye saçmalıyorum ben. Sen sür bildiğin gibi.

[COQ]

İlk iki koruma katmanı kullanışsızsa 3. Katmanın çokta işe yaramayacağını algılamak lazım.
Bunun sağlam bir ispatı geçtiğimiz hafta yayınladığım istatistik raporunda var.
Belki basit bir örnek olacak ama düşünmeye yönlendireceği kanaatindeyim.
Geçtiğimiz yıl 850 civarında arkadaşımızı motosiklet kazalarında kaybetmişiz.
Bu ölen arkadaşların sadece 170 kadarı kasksız sürüyorlarmış.
Geri kalan yaklaşık 700 kişi kasklı ve muhtemelen başka korumalara da sahipmiş.

Kısaca korunmak kavramını sadece giyimle özdeşleştirirseniz sonuç hazin olabilir.