Kapat
Üye Girişi
Motovento
Reklam Alanı
Motomax
Reklam Alanı

Vites düşürürken veya fren yaparken arka tekerin kilitlenmesi: Sistem bakış açısı

    Motovento
    REKLAM ALANI
  1. #1

    Üyelik
    17 Aralık 2012
    Şehir
    Ankara
    Arka teker arada kilitleniyor lütfen yardım!!!!! başlığını görünce vites düşürme veya arka fren ile arka tekeri kilitlemeyi Yol Sanatı Sistem’i çerçevesinde ele almak istedim. Aşağıya yol sanatı’na dayalı yol eğitimlerinde öğretilenleri anlayabildiğim ve aktarabildiğim ölçüde aktarmaya çalışacağım. Ancak bunları okumak yerine OMM, ART, Motto, RoadCraft vb. bir yerden yol eğitimi almak çok daha iyidir.

    Temel şikayet şu: Vites düşürürken arka tekerlek kilitlendi, düştüm. Veya fren yaparken arka tekerlek kilitlendi, düştüm.

    Sürüş ile ilgili olmayan, fren arızası, lastik bitmesi, basıncının düzgün olmaması, tekerin başka arızaları gibi olası sebepleri var olsa da ben sürüş ile ilgili kısımlara odaklanacağım ve Sistem çerçevesinden bakacağım.

    Sistem değimiz şey şu.



    Pembe bir çerçeve içinde bilgi (information) var. Sistemin diğer tüm aşamaları bilgiye göre ayarlanıyor ve ilerliyor. Alınacak tüm kararlar bilgide bir değişiklik olduğunda sistem en başa dönüp tekrar uygulanıyor. Bir tehlikeye yaklaşırken önce konum (position) ayarlanıyor. Ardından hız (speed) en son ise vites (gear) ayarlanıyor. Böylece tehlikeye istediğimiz konumda, istediğimiz hızda ve bu hıza uygun viteste yaklaşmış oluyoruz. Tehlikeyi geçtikten sonra da ivmelenerek (acceleration) tehlikeden uzaklaşıyoruz. Eğer bu aşamalardan herhangi biri sırasında bilgi değişirse yine başa, konuma dönüyoruz. Doğru konumdaysak sıkıntı yok ama değiştirmemiz gerekirse önce konumu değiştiriyoruz. Ardından hızı en son da vitesi ayarlıyoruz. Tehlike mesela viraj olabilir. Viraja girmek için motoru yatırmaya başlamadan önce artık uygun vitese geçmiş ve debriyajı bırakmış olmamız gerekiyor.

    Sistem, bilgi bakımından sürekli besleniyor ve alınan bilgi doğrultusunda sürekli yenileniyor. Yazması uzun, uygulaması kısa bir işlem. Hatta yapa yapa artık otomatikleşiyor.

    Bir tehlikeye (mesela viraja) yaklaşırken önce konumumuzu ayarlıyoruz. Yani viraja şeridin sağından gireceksek ileride virajı görür görmez şeridin sağına geçiyoruz. Eğer zaten hali hazırda şeridin sağındaysak sorun da yok. Aynen devam… Böylece erkenden konumumuzu ayarlamış oluyoruz. Daha sonra yapacağımız hız ve vites ayarlaması için motoru dik tutmayı amaçlıyoruz. Zira motor konum değiştirirken yatıyor yatan lastikler bu yatış açısıyla baş etmek için yol tutuşun bir kısmını bu konum değiştirme işine harcıyor. Bu esnada, lastiklerden hız değişimi (fren veya gaz açma) için veya vites değişimi için ekstra bir yol tutuş talebinde bulunmak istemeyiz. O sebeple, önce konumumuzu ayarlıyoruz. Sırada hız var. Hızımızı tehlike öncesi ayarlayacağız. Aynı anda hem hız hem de konum değiştirmesi yapmak istemiyoruz.

    Uygun gördüğümüz konumdan tehlikeye yaklaşırken motorumuz dik çünkü artık konum değişikliği ihtiyacımız kalmadı. Onu az önce hallettik. Motor dik olunca en stabil halinde. Motor yatıkken zaten lastikler başka işle meşgul bir de fren yapmaya kalkarsak lastiklerden fazlaca şey beklemiş oluruz. Motor yatıkken vites değiştirmek de öne arkaya ağırlık transferi yapacağından motor yatıkken vites de değiştirmiyoruz.

    Sistem bize bu konuda nasıl yardım ediyor? Tehlike için önce konumumuzu ayarladığımız için artık motorumuz dik ve motoru yatırmamız gerekmiyor. Viraj öncesinde konumu erkenden ayarlayan bir sürücünün artık doğru konuma geçerken aynı anda hız ve konum değiştirmek gibi bir derdi olmuyor.

    Konum işi tamam. Şimdi hızımızı ayarlayacağız. Tehlikeye yaklaşırken önümüzde bir düzlük varsa ki hemen her zaman vardır. Etrafta güvenlik ve yol tutuşla ilgili bir sıkıntı da yoksa o düzlüğün bir kısmında hızlanıyoruz. Kalan kısmında hızımızı azaltıyoruz. Bunu deli gibi gaz açıp virajın hemen öncesinde sert bir fren ile yapmıyoruz. Yumuşakça açıp yumuşakça kapatıyoruz. Çoğu zaman viraj öncesi fren yapmamız bile gerekmiyor. Çünkü motor kompresyonunu kullanabileceğimiz bir devir aralığında (en az % 50) kullanıyoruz. Böylece gaz kolunu azıcık kapatıyor olmamız hızımızı azaltıyor. Bol gaz bol fren kullanmak gibi bir hataya düşmüyoruz. Viraj öncesi düzlüğü ikiye böldük. Yarısında yumuşakça hızlandık diğer yarısında yumuşakça yavaşlayıp virajı dönmek istediğimiz hıza indik. Bunu yaparken gaz kolunu kullandık. Eğer yetmezse frenlerimizi (ikisini birden) kullanıyoruz. Şimdi tehlike öncesi hızımızı ayarlamış durumdayız. Artık sıra vitesi ayarlamaya geldi.

    Hızımız düştü, devir düştü artık şimdi vitesi düşürüyoruz. Sistemin aşamalarını sırasıyla uyguluyoruz. Aynı anda iki aşamayı birden uygulamaya kalkmıyoruz. Hem konumumu değiştireyim hem hızımı değiştireyim dersek motor yatıkken fren yapmış olur düşebiliriz. Hem hızımı hem vitesimi değiştireyim dersek arka tekeri kilitleyebiliriz.

    Arka tekerin vites düşürürken kilitlenmemesi için ne yapmalıyız? Önce hızın ve devrin düşmesini bekleyip (sabredip) ardından vites düşürürsek debriyajı yavaşça bıraktığımızda arka teker kilitlenmez. Peki vites düşürdüğümüzde arka teker kilitlenince düşer miyiz? Motor dikse kollar gevşek, sizler sıkı ve gözler ilerideyse düşmeyiz.

    Fren yaparken arka tekerin kaymaması için ne yapmalıyız? Acil durum freni yapıyorsak (Ben yol koşullarında toplam 4 yılda yaptığım 60 bin km sürüşüm içinde sanırım sadece bir kere acil durum freni yaptım. Yani her yaptığımız fren acil durum freni değil.) zaten arka teker kilitlenecek ve kayacak. Bunun egzersizleri kapalı alan hakimiyet eğitimlerinde (Honda, Yamaha değil, yol sanatı ekolünden yukarıda bahsettiğim yerlerde) verilir. Kollar gevşek, dizler sıkı, gözler ileride arka teker kayıyor. En fren artan basınçla sıkılmaya devam ediliyor. Motorun arkası kaya kaya geliyor ve düşmeden duruyor. Hatta egzersizin en başında sadece arka fren ile fren mesafesinin kaç katına çıktığını göstermek için alan müsaitse 70 ile gelip sadece arka fren denetiliyor. Ben denedim. Motor arkası kaya kaya tren gibi gitmeye devam ediyor. Teee anasının nikahında anca duruyor. Ama motor dik, oturuş doğru, gözler ileri, yükseğe bakıyorsa arka frenle tekeri kaydırıp düşmek diye bir olay yok.

    Acil durum freni senaryosu şu: Önüme bir şey çıktı; en kısa sürede deli gibi yavaşlayıp durmam lazım. Bir motorcunun başına gerçekten çok çok az gelmesi gereken bir durum. Eğer sık sık acil durum freni yapmamız gerekiyorsa kafayı biraz kaldırıp ileriye bakarak daha doğru bilgi alıp daha iyi planlama yapmamız lazım. Acil durum freni dışında planlı duruşlarda veya hızımızı azaltmamız gereken diğer durumlarda arka fren kilitlenirse motor dikse ve oturuşumuz ve bakışımız doğruysa düşmeyiz. Ama bu durumlarda kilitlenmemesi için fren yapışımızı ayarlamalıyız. Acil durum olmayan frenlemelerde, fren yapacağımızda önce gaz kolunu yumuşakça kapatıyoruz. Eğer doğru vitesteysek (en yüksek beygir gücünü 10 bin devirde veren motorumuz en az 5 bin devir çeviriyorsa) gaz kolunu yavaşça kapatmamız muhtemelen zaten yeterli olacak. Eğer yetmezse frenlerin ikisini birden yumuşakça kullanmaya başlıyoruz. Bu şekilde olunca arka tekerimiz kaymayacaktır.

    Eğer sistemin aşamalarını uygulamak yerine hepsini viraj öncesinde bir anda ayarlamaya çalışırsak hem vites düşürürken hem de fren yaparken arka teker kayar. Peki viraj öncesinde bu işlerin tamamını aşamalı olarak yetiştirmek zor değil mi? Eğer ileriye bakıp bilgiyi erkenden alıp planlamamızı yapabiliyorsak zor değil. Hatta çok zevkli. Sistemli süren sürücüler birbirleriyle hız yarıştırmak yerine ne kadar erken konum aldıklarını karşılaştırırlar. Ben bir virajdan çıkarken arkadaki arkadaşım bir sonraki viraj için benden önce doğru konuma geçtiyse bakışım alçak kalmıştır. Arkadaşım bilgiyi daha iyi alıyordur, sistemi daha iyi uyguluyordur. Muhtemelen hızımı düşürüp bakışımı kaldırmalıyım.

    Eğer vites kısmını yetiştiremezsek, motor viraj için yatmaya başladıktan sonra debriyajı bırakırsam teker kilitlediğinde motor yatık olacağından başımız derde girer, düşeriz. O yüzden bilgiyi erken alıp konumu erken ayarlamak önemli. Böylece hızı düşürmeye ve ardından (aynı anda değil yani) vitesi düşürmeye vakit kalsın.

    Virajın içinde motor yatıkken vites değiştirirken düştük. O işin çaresi yok. Virajda motor yatıkken vites düşüren adam düşer, onun çaresi yok. Tehlike öncesinde düzlükte vites aşamasını bitirmiş olmamız lazım.

    Virajın içinde fren yaparken düştük. Tehlike öncesinde hızımızı ayarlamış olursak böyle bir şey başımıza gelmez. Doğru hızda olursak başımıza böyle bir şey gelmez. Nedir doğru hız? Yolun devamında zemini dahil temiz olarak görebildiğimiz yere kadar kendi şeridimiz içinde kalarak durabileceğimiz hız. E viraj dönüyorsun anca burnunun dibine kadar görünüyor. Orada yavaş olacağız. Velev ki önceden hızımızı ayarlayamadık, virajı yanlış değerlendirdik, limit noktasını filan hep ihmal ettik aşırı hızlıyız. Ve virajın devamında yan yatmış bir kamyon var. Hacı abi işin zor. Motoru ters kontra ile sertçe düzleştirip Allah ne verdiyse fren yapman gerekiyor. İkinci bir teknik motoru düzeltirken aynı anda fren yapmak. Yani virajda frenlerin her ikisini birden kullanıp acil durum freni yapmak. Zor iş, ben böyle bir şey başıma gelse muhtemelen önümdeki engele vururum. Zira kolay bir şey değil. O durumda kalmamaya çabalamak akıllıca olabilir. Veya kapalı alan hakimiyet eğitimlerinde virajda fren egzersizlerini yapmak akıllıca olabilir. OMM’cilerin bir kısmı virajda freni de arada pratik etmek gerektiğini söyler. Ben virajda acil durum freni yapmayı layığıyla becerebileceğimi sanmıyorum.

    Yavaşlama işlemi bitmeden hala hız da devir de yükseklerdeyken vitesi düşürüp debriyajı bırakınca arka teker kayar. Ama hız düştü, devir düştü. Şimdi vitesi küçült. O zaman arka teker kaymaz. AEA viraj videosundaki gibi virajın dibine kadar olanca hızla geldikten sonra deli gibi fren yapıp, gav gav gav ara gazlar, çatır çatır çatır bir anda bir sürü vites düşürme filan daha karizmatik görünüyor farkındayım. Ama yukarıda açıklandığı gibi Sistem’i aşamalı olarak uygularsak başımız derde daha az girme eğiliminde olur.


    REKLAM ALANI
    Oktay Motor CF Moto Polaris Mondial
    Motomax
  2. #2
    bumbala - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik
    09 Eylül 2005
    Şehir
    Ankara
    Motosikleti
    Yamaha MT 07
    - Kaydırmalı debriyajı olan bir motosiklette gerçekleşmeyen durum.
    - ABS'li motorlarda da kitlenmeyi algıladığı için ABS devreye girip az zararla kurtulunan durum.
    - Vites oranları birbirinden çok farklı (1,2,3) viteslerde düşürme yapılırsa oluşan durum.

    Çözüm: Düşük devirde vites düşürün. Çok gerekliyse ara gazı vererek düşürün.

  3. #3

    Üyelik
    24 Mayıs 2016
    Şehir
    İstanbul
    Motosikleti
    Duke250>YBR125
    Sizden yararlı bir paylaşım daha. Teşekkürler. Lütfen bu yararlı paylaşımlarınızın sonu gelmesin.
    zaferce bunu beğendi.

  4. #4
    MotoGlock - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik
    14 Nisan 2015
    Motosikleti
    YZF-R25 2015'
    Yazarak daha iyi anlatılamazdı, Allah razı olsun
    zaferce bunu beğendi.

  5. #5
    barismanco - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik
    02 Ekim 2016
    Motosikleti
    Kawasaki Ninja 250R
    Aslında hiçbir eğitim almadan söylediklerinizin belki de %90 ını yolda uyguluyorum ama böyle okuyunca yav biz ne işler yapıyormuşuz diyorum Gerçekten yapması kısa ancak anlatması uzun ama çok güzel anlatmışsınız elinize sağlık çok teşekkür ederiz
    Yağmurda kullanmıyorsan motosiklet kullanıyorum deme.

  6. #6
    fatih.met - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
    Üyelik
    10 Aralık 2015
    Şehir
    istanbul büyükçekmece
    Motosikleti
    Tvs Apache, Gsr600
    ben bunu eski motorlarda oluyor sanıyordum. vites düşürdükten sonra hafif gaz vermeyince arka teker kitlenebiliyormuş. hatta altın elbiseli adam söylemişti videoda. vites düşümünden sonra hafif gaz vererek debriyajı bırakınki teker kitlenmesin demişti.

  7. #7

    Üyelik
    17 Nisan 2012
    arka tekerimi bildiğim için panikte bile kitlemiyorumda son bakımdan sonra ön kısım sıkı frende yalpalıyor


    REKLAM ALANI

Konu içerisindeki kullanıcılar

Şu an bu konu içerisinde 1 kullanıcı var. (0 üye ve 1 misafir)