Yol sanatı kafasında devamını görmediğimiz bir viraj dönüyorsak karşıdan gelen araba, kenarda bekleyen yaya, kenardan yola taşmış mıcır, çukur gibi güvenlik ve yol tutuş tehditleri yoksa şeridimizin güvenli olarak dönebileceğimiz en dış kısmından dönüyoruz. Bu senaryo için bu çizgi yolun orta şerit çizgisinin dibi veya yolun kenar çizgisinin dibi. Genişten dönerek motora geniş yarıçaplı bir daire çizdiriyoruz. AEA viraj videosunda bahsi geçen apeksmiş giriş noktasıymış çıkış noktasıymış gibi şeyler yok.
Aynı hızda geniş yarıçaplı daire çizerken motor daha dik kalabiliyor. Daha dik kalmak demek, daha iyi yol tutuş, daha iyi gaz açabilmek ve daha sert fren yapabilmek demek. Gerektiğinde virajın içine doğru yönlendirme yapmak için lastikte yer kalması demek. Aynı sol veya sağ virajı, aynı hızda dönerken, içeriden dönen sürücü lastiğini daha çok kullanırken dışarıdan dönebilen sürücü lastiğin limitlerine henüz yaklaşmamış oluyor. İçeriden dönen saftirik sürücü Keith Code abisinin videosunda izlediği tavuk dilimlerini bitirmiş olduğu için kendini daha iyi hissediyor. Diğer sürücü, gerektiği zaman kaçış manevrası yapabilecek kadar lastikte yeri kaldığını görüp kendini daha iyi hissediyor.
Bölünmemiş bir yolda, giderken geçtiğimiz herhangi bir sol virajı ele alalım. Bu yoldan geri dönerken aynı yerde geçtiğimiz sağ viraj daha tehlikelidir. Dolayısıyla sağ virajlara daha yavaş girmek lazım. En dışarıdan dönebildiğimiz bir senaryoda sol ve sağ virajları karşılaştıralım. Kırmızı okla temsil edilen sürücü sol, diğeri ise sağ viraj dönüyor. Paint terk grafik kalitesi için kusura bakmayın, idare edin.
(1) Yatış açısı meselesi. Aynı yolda sol virajı alan kırmızı ok ile gösterilen sürücü R1 yarıçaplı daireyi dönecek. Geri gelirken aynı virajı dönecek sürücü ise sağ viraj alacak. İki sürücü de aynı hızla burayı dönmek isterlerse sağ viraj dönen sürücünün motoru daha fazla yatırması gerekecek.
(2) Erken kapatma meselesi. Sık yapılan acemi hatalarından biri erken kapatmadır. Virajın çıkışı henüz görünmeden gereğinden erken bir biçimde virajın içine kayarlar. Bu da motora yarıçapı daha küçük bir daire çizdirmeye çalışır. Daha küçük daireyi aynı hızda çizebilmek için motorun daha çok yatması gerekir. Ama sürücü zaten kendi kişisel limitinde yatmış vaziyetteyse motor dairenin yarıçapını küçültemez. Yine aynı büyüklükte bir daireyi çizmeye devam eder. Ama bu sefer içeriden başladığı için o dairenin devamı yolun dışına taşar. Sağ virajı dönerken erken kapatan sürücü, eğer zaten kendi kişisel limitinde ise virajın çıkışında karşı şeride doğru yönlenir.
https://youtu.be/7lU5vphjMss?t=15m16s
O anda karşı şeritten size doğru gelen bir araba varsa oyun orada biter. Karşı şeridin de dışına doğru çıkmak da olası kötü bir sonuç tabii.
Sol virajda doğru konumlanma daha zordur. O yüzden genellikle sürücüler sol virajlardan daha çok korkarlar ve daha yavaş gitme eğiliminde olurlar. Bu yüzden erken kapatsalar bile motor dışarı doğru açılırken genelde aşırıya kaçmaz.
(3) Geniş yarıçap meselesi. Sağ virajı alan sürücünün tutabileceği en geniş yarıçap R2 iken, sol virajı daha geniş R1 yarıçapı ile almak mümkün. Bu da yukarıda denildiği gibi gerektiğinde gaz açma, fren yapma ve yatırma imkanı demek.
(4) Karşıdan gelen arabaların şerit ihlali meselesi. Araba sürücülerinin neredeyse tamamen hepsi viraja yanlış yerinden girer. Erken kapatma hastalığı olan motorcu gibi içeri erkenden dalar. Arabacı sağ virajı dönerken emniyet şeridine dalar. Kırmızı okla gösterilen motorcunun karşısından gelen arabacı motorcudan iyice uzaklaşır. Ama kahverengi okla gösterilen motorcunun karşısından gelen geri zekalı arabacı ise motorcunun şeridine dalar. Dolayısıyla motorcunun kendisine doğru gelen arabadan kaçması için lastiğinde her an ekstra bir yatış açısına ihtiyacı vardır. Zaten sağa doğru döndüğü için (kırmızı oklu motorcuya göre) daha dar yarıçapla dönmek zorundadır. Aynı hızda gitmek isterse zaten daha fazla yatıyor olacaktır. Bir de karşıdan gelen arabacı motorcunun şeridine girme eğiliminde olacağı için arabayı görür görmez daha fazla yatarak kaçması gerekir.
Şimdi Keith Code videosu izleyip lastiğinin sağındaki tavuk parçalarını tamamen yok etmek için sağ virajlara lastiğin limitinde giren coşkulu sürücüyü düşünelim. Ödlek olmadığını herkese göstermiş olacak. Ne anasının gözü sürücüdür o be. Lastiğin sağını nasıl da sonuna kadar kullanmış yollarda be. Aslan bu aslan… Zaten lastiğin sonunda giden bu aslan parçası sürücü karşıdan şeridini ihlal ederek gelen arabadan nasıl kaçacak? Elbette kaçamayacak.
Fotoğrafı temsili olarak kullandım. Bu fotoğrafını paylaştığım arkadaşım, yukarıda bahsedilen biçimde limitlerde gitmiyordu. Ona rağmen çarpışmadan tamamen kurtulamadı.
Yukarıda sayılan maddelerin aksi yönde işleyen bir faktör kamber açısıdır. Çok belirgin biçimde kötü tasarlanmış yollarsa sol virajlarda ters bir açı yapar ve bu da yol tutuşu ve motorun yerle olan mesafesini kötü etkiler.
Sonuç olarak, bir yolda giderken sağ virajlara (aynı yerdeki sol viraja kıyasla) daha yavaş yaklaşmak gerekiyor. Yani esas korkulacak viraj sağ virajdır.
enderbilgi adlı üyeden alıntı
