Merhaba arkadaşlarım bu yazımızda oldukca işlevsel olan ve her motorda olması gerektiğine inandığım "Sis Lambası" montajını anlatacağım. Umarım akıcı bir dil ile anlatmayı başarır ve sizlere bir fayda sağlarım.
Sis lambası, adı üstünde demiyelim. Çünkü sadece sisde işe yaramazlar, sağanak yağmurda görünür olmamızı sağlarlar, ışıklandırılmamış yollarda görmemizi sağlarlar. İhtiyacımız olduğu anda yardımımıza yetişirler, eğer iyi konuşlandırıp doğru bağlantı yaparsanız farımıza kardeşlik değil abilik yaparlar.
Evet sabırsızlandığınızı biliyorum, o zaman montajımıza başlıyalım. Ama başlamadan önce aracınızın garanti durumunu kontrol etmenizi, sonuçdan emin değil iseniz servisinizden fikir almanızı tavsiye ederim.
İlk önce sis lambalarını nereye montaj edeceğimize karar vermeliyiz, eğer motorunuz çıplak ise işiniz oldukca kolaydır. Ama eğer grenajlı bir motora sahipseniz işiniz zor, çünkü hem estetiğe önem vermek zorundasınız hemde montaj yapacağınız uygun bir yer bulmak zor olacaktır. Neyse işin o kısmına ben karışmıyorum, kendi becerinizle başbaşasınız.
Ben çıplak olan motorumda yuvarlak farında avantajı ile sis lambalarını farın iki yanına takdım, zaten hiçbir zaman estetiğe önem vermemişimdir. İşlevsel olsun yeter, ama kötüde durmadı hani...
İkinci adımımız akümüzün (+) ucundan çalışma yapacağımız bölgeye tesisat çekmek olacak, bunun için en az 1,5 mm lik bir kablo kullanmamız gerekli.<br>
Aküden elektiriği alır almaz fazla uzaklaşmadan hemen çıkışına bir adet 10 amper sigorta koymalıyız, 2 adet sis lambası için 10 amper yeterlidir, fazlasına gerek yok.
Sigorta bağlantısını yaptıkdan sonra sigortayı yerinden çıkartıyoruz ve kablomuzu zarar görmeyeceği yerlerden geçirerek çalışacağımız bölgeye (büyük ihtimal farın arka kısımları) kadar getiriyoruz.
Şimdi sıra geldi sis lambalarını ne ile çalıştıracağımıza. Sis lambaları 110 watt gibi güçlü bir akım çektikleri için aküden çektiğimiz bu ana hat ile lambaların arasına röle koyacağız, fakat bu röleyi ne ile tetikleyeceğimiz önemlidir. Genelde araçlarda sis lambalarını yakmak için ayrı bir anahtar koyulur, fakat ben daha işlevsel birşekilde kullanma taraftarıyım. Ne olduğunu birazdan anlatacağım, ama önce buton ile kullanmak isteyenler için buton bağlantısını anlatalım.
Önce uygun bir butonu motorunuzda uygun bir yere montajlayın, sonra butonun bir ayağına kontağımız açıkken elektirk veren her hangi bir yerden 12 V elektrik verin. Diğer ayağından çıkaracağınız kabloyuda çalışma yapacağımız yere (aküden hat çekmişdik hani) doğru çekin.
Şimdi anlatacağım şeyi dikkatli okuyun, hani butona bağlamaktansa daha işlevsel olan yönteme. Sis lambalarınızı benim yaptığım gibi bir buton ile çalıştırmak yerine farımızın uzun hüzmesine adapde edersek ne kadar çok işe yarayacağını bir düşünün. Bize ışık lazım olduğu durumda hep uzunlarımızı yakmaz mıyız zaten? Uzunları yakınca sislerde beraberinde yansa bizi uğraştırmadan, kötümü olur? Hatta olayın en güzel yanı ise selektör yapdığımızda sis lambalarımızda farımızla birlikde göz kırpsa ve görünürlüğümüz artırsa daha iyi olmaz mı? Fikri beğendiyseniz anlatmaya başlıyorum dikkatli okuyun.
Rölemizi tetiklemek için farımızın uzun hüzmesinden + 12 V elektrik çekmeliyiz, bunun için uzun farın elektiriğini tespit etmemiz lazım. Bu konuda bize seyyar ampulümüz yardımcı olacak, hatırlarsanız dörtlü flaşör montajında ayrıntılı anlatmışdım. Far ampulünde 3 adet ayak vardır, biri şase (-) biri kısa için 12 V biri de uzun için 12 V dur. Seyyar ampul ile deneyerek hangi kablonun uzun far elektiriği olduğunu tespit edelim ve buradan bir kablo çekerek kablomuzu çalışacağımız bölgeye uzatalım. DİKKAT far hattında herhangi bir kesme veya iptal yapmayacağız, sadece uzun farın elektiriğinden fazladan bir hat alacağız.
Evet şu an çalışma yapacağımız bölgede (büyük ihtimalle farın arka kısımları) bir adet aküden çektiğimiz ana hat var (+ 12 V) ve bir adet de röleyi tetiklemek için kablo var. Bu tetikleme kablosunu ya bir buton bağlayarak buraya getirdik yada uzun fardan çekdik. İkisi birden değil yani, ikisinden birini seçmeniz lazım.
Sıra geldi röleyi nasıl bağlayacağımıza, rölenin ne olduğunu bilmiyor ve ne işe yaradığını merak ediyorsanız eğer "Dörtlü Flaşör" makalesinde ayrıntılı anlatmışdım lütfen okuyun. Ben direk bağlantıya geçiyorum.
Bağlantıya geçmeden önce bize bir adetde şase (-) kabosu gerekli olduğunu hatırladım
Evet, çalışma yapacağımız bölgede veya yakınında şaseye saplı bir vidadan faydalanarak şase (-) için bir kablo bağlantısı yapmalıyız. Bilmeyenler için söyliyeyim, şasenin herhangi bir yerine mukavvemetli olarak bağladığımız kablo, akünün (-) uzundan alacağımız kablo ile aynı işi görür. Yani akünün (-) ucundan çıkan kalın bir kablo her motorlu araçda şaseye zaten vidalanmış durumdadır. Bu yüzden aküden uzun bir kablo çekeceğimize çalışma yapacağımız bölgede şaseye vidalanmış herhangi bir vidanın (geçirgenliği olmak kaydıyla) altına kablo sarar yada bunun için üretilmiş bir kablo ucu vidalarsak işimizi görecektir.
Evet sıra geldi bağlantıya, işin en zevkli ve kolay kısmı burası. Çünkü röle ayakları numaralandırılmıştır ve vereceğim tarif ile yanlış bağlantı yapma ihtimaliniz çok düşüktür. Bu arada röle bağlantısı için mutlaka kablo fişi kullanın.
Aküden çektiğimiz ana hat elektriği rölemizin
30 numaralı ayağına takıyoruz.
85 numaralı ayağa şase (-) elektrik takıyoruz.
86 numaralı ayağa ise tetikleyici kablomuzu takıyoruz, hani butondan yada uzun far dan çektiğimiz kablo. Evet şu an kontağımız açıkken butonumuz açtığımızda yada uzunları yaktığımızda rölemiz devreye geçmektedir, açma kapama sesini duyabilirsiniz. Geriye
87 numaralı ayak kaldı, sis lambalarımızın (+) ucunu da birleştirerek
87 numaralı ayağa takıyoruz. Sis lambasının (+) ucu olan kablo beyaz yanmaz kablodur genelde, ve ucunda büyük ihtimalle erkek fiş bulunur. Sis lambalarımızın (+) ucunuda bağladıktan sonra geriye sis lambalarının (-) şase kablosu kalıyor. Sislerin (-) uçlarınıda birleştirerek şaseye bağlıyoruz.
Bağlantılarımız bitirdikten sonra Sis Lambalarımızın çalışırlığını kontrol ediyoruz ve sorun yok ise rölemizi ve röle üzerindeki kablolarımızı izole bant ile (elektirik bandı) güzelce izole ettikden sonra bize veya gidonumuza engel olmayacak bir yere kablo bağları ile (cırt bant) sabitliyelim. Bağlantıları yaptığımız yer gidon üzerinde ise, gidonumuz sağa sola hareket ettiğinde herhangi bir kabloyu gerdirmediğinden emin olun, gerekli boşluğu vermeyi unutmayın. Bknz. debriyaz yada gaz teli.
Benim motorumda sislerin görüntüsü sonuç olarak bu, nasıl çalıştığını yazının sonunda belirteceğim.
Fakat daha önce yine zurnanın malum sesi çıkardğı yere değineceğim
Evet, şu anda sislerimiz hali hazırda çalışmakda, sisleri çalışıtrmak için buton takan arkadaşlar siz şöyle kenara çekilin bakalım.
Sisleri farının uzun hüzmesine adapte eden arkadaşların şu an ki durumuna bir bakalım, parkımız yanıyor, kısa farımız yanıyor ama uzunları yaktığımızda beraberinde sislerimizde yanmaktadır. Hatta en güzeli selektör yaptığımızda sis lambalarıda uzun farımızla birlikde göz kırpmaktadır. Bence çok işlevsel oldu, peki selektör yaparken bir şeye dikkat ettiniz mi?
Evet, genelde kütüklüğün ön tarafında bulunan selektör düğmesi işaret parmağıyla çalıştırılabildiği için zor bir konumda değil mi? Heleki kısa parmaklı kullanıcılar için. Hatta kışın kalın eldivenle kullanırken hem gidonu tutp hemde selektör yapmak ne kadar zordur. Aynı anda debriyaja basmak zorunda olduğunuzuda bir düşünün, çoğunuz başına gelmiştir bu olay. Debriyaj sıkılı durumdadır ve selektör yapma ihtiyacı duyarsınız, ne zor bi işdir değil mi
Evet işde tam bu esnada benim yıllardır kullandığım bir yöntemi sizinle paylaşmam gerektiğine inanıyor ve anlatmaya başlıyorum.
Selektörümüzü kornamıza entegre etmek, şaşırdık mı? Durun ne olduğunu anlatayım. Kornaya basdığımızda aynı anda selektör de yapsa aracımız fena mı olur. Ama sadece kornaya basınca selektör yapıcak, yani selektör yapınca korna çalmıyacak. Malum sessiz geçmemiz gereken yollarda var, ve uzunları direk yaktığımızda kornamızın da sürekli çalmasını istemeyiz.
Şimdi nasıl olacağını anlatacağım, çok kolay bir işlem. Bize şimdi bir adet röle daha lazım.
Motosiklet kornaları genelde iki girişlidir, yani çoğu araçda olduğu gibi bağlandığı yerden şaseyi alıp sadece elektirik vererek değilde , hem (+) hem (-) elektiriği iki ucuna bağlayarak çalışırlar. İşde buda bizim bağlantımızı kolaylaştırıyor.
Resimde de gördüğünüz gibi herhangi kalınlıkdaki çiftli bir kabloyu kornamızın iki ucunada ayrı ayrı bağlıyoruz. Hangisinin (+) hangsinin (-) olduğunun önemi yok. Elimizdeki iki adet kablo ucunuda 2. rölemizin
85 ve
86 ayaklarına takıyoruz, yine hangi ucun nereye takılacağı önemli değil. Rölenin
30 numaralı ayağına yine aküden sis ler için çektiğimiz ana elektrikden veriyoruz.
87 numaralı ayağada bir kablo takıp bu kabloyu farımızın uzun elektrik hattına bağlıyoruz. Hatırlarsanız sislerin rölesini tetiklemek için uzun fardan bir kablo çekmişdik, işde o kabloya bağlayın yeterli, tekrar far kısmındaki kablolara uğraşmaya gerek yok.
Sonuç olarak buton ile sisleri çalıştırmayı seçen arkadaşlarımız sadece butonu açdıklarında sisleri yanmaktadır, ama korna selektör bütünleşmesini uzun farlarına uygulayabilirler.
Uzunlar ile sislerini yakmayı seçen arkadaşlarımız ise hem uzunu yaktıklarında sisleride yanmaktadır, hemde selektör yapdıklarında sisleride selektör yapmaktadır. Ayrıca kornaya basdıklarında kornayla birlikde lazım olsa da olmasa da selektörleri de sisleriyle birlikde göz kırpmakda ve görünürlüklerini arttırmaktadır.
Görünür olmanın görmekden çok daha önemli olduğunu biz motorculardan daha iyi bilen yoktur.
Farınızda hep açık olsun, yolunuzda...
Kazasız belasız sürüşler dileğiyle...
Olcay AVŞAR
Not : Sislerin ve kornanın bütünleşerek nasıl çalıştığını
http://www.olcayavsar.com/sis.wmv adresindeki kısa videodan izleyebilirsiniz.
UYARI : Aracınızın elektrik sistemi ile ilgili bilgiye sahip değilseniz eğer, sis lambası montajı yapmadan önce aracınızın akü ve şarj dinamosu değerlerini öğrenmenizi tavsiye ederim. Kısacası eğer akünüz 9 Amper gibi düşük bir değere sahip ise (doğal olarak şarz sistemide buna göre ayarlanmıştır, akü büyütmek pek bir işe yaramaz) toplamda 110 Watt çeken 2 adet sis lambası aracınızın şarz sistemine fazla yük bindireceği için hasara yol açabilir. Küçük bir motora sahipseniz yüksek ihtimal ile akünüz ve şarz dinamonuz 2 adet sis lambasına yetecek güçde olmayacaktır. Bunun yerine eğer estetik açıdan kötü durmayacak ise tek bir sis lambası takabilirsiniz. Yada uzun süreli sis lambası kullanımlarından kaçınmanızı öneririm. Akü ve şarz kapasiteniz yüksek bile olsa gereksiz yere sis lambası kullanımı yapıp şarz sisteminizi yormayın.