Kağıt mendile ihtiyacınız olduğunda "Bana bir Selpak verir misin?" diyorsanız, herhangi bir kafeye gittiğinizde kahve sipariş ederken sütlü Nescafe olarak ısmarlıyorsanız ve menülerde de böyle yazıldığını görüyorsanız yalnız değilsiniz.
Zira bazı markalar kullanıcının ilgisi ve kullanım oranı, ürünün başarısıyla doğru orantılı olarak zaman içinde ürettikleri ürünlerin ismiyle anılmaya başlıyorlar. Jenerik markalar da deniliyor onlara. Yani başka bir markanın aynı işleve sahip ürününe de o markanın ismiyle hitap etmeye başlıyorsunuz ve bu zamanla toplumsal alanda normal hale geliyor, yadırganmıyor.
Dünyada olduğu gibi Türkiye'de de bu çeşit kullanımlar çok yaygın. Bakalım, hafızalarımızı, kullanıcı alışkanlıklarımızı sorgulayalım, neleri hatırlayacaksınız?
Not: Jenerik markalar çoğaltılabilir ama biz en çok yiyecek&içecek, temizlik ve mutfakla alakalı olanları seçmeye çalıştık.
01-
Borcam: Isıya dayanıklı fırın kabı
Yeni eve taşınan birine hediye almanız gerektiğinde gidip ilk aldığımız ürünlerden biri Borcam. Ama aslında Borcam bir ürün değil, marka adı. Ama hiç kimse gidip "Isıya dayanıklı fırın kabı alabilir miyim?" demiyor değil mi?
1968 yılında kurulan Teknik Cam San. A.Ş'nin ısıya dayanıklı fırın kabı ve benzeri pres ürünlere BORCAM adını vermesi ve tescil etmesi sonucu ürün tüm evlere, tüm mutfaklara girdi ve zamanla piyasadaki tüm benzeri ürünler Borcam adıyla anılmaya başladı.
02-
Oralet: Meyve aromalı içecek tozu
Evde annenin sıcak sıcak yaptığı, babanın beraber gidilen kahvehanelerde "Bana bir çay, küçüğe bir oralet" diye ısmarladığı çocukluğumuzun içeceği Oralet. Portakal, elma, mandalina gibi birçok meyve aromasına ait içecek tozu olarak satılan Oralet, aslında Eczacıbaşı'nın bir markası. Ama benzer tüm ürünler hem geçmiş yıllarda, hem de günümüzde Oralet olarak anılıyor.
03-
Selpak: Kağıt mendil
Tüm kağıt mendiller üzerinde başka markanın adı da yazsa bizim gözümüzde o Selpak'tır.
Ama aslında Selpak, selülozun "sel", temizlik anlamına gelen "pak" kelimelerinin birleşiminden oluşan ve Eczacıbaşı Holding’in bir parçası olarak İpek Kağıt tarafından kurulan bir kişisel hijyen markası.
04-
Gilette: Jilet/ Permatik: Kullan-at tıraş bıçağı
Fransız King Camp Gillette'in kurduğu Gilette bir tıraş bıçağı imalatçısı olarak kuruldu ancak Türkçe'de "jilet" olarak okunan bu marka zamanla tüm tıraş bıçakları için kullanılır oldu.
Benzer şekilde Gillette'in alt ürünlerinden olan Permatik de tüm kullan-at tıraş bıçaklarının genel adı olarak dilimize yerleşti.
05-
Nescafe: Suda çözünebilir hazır kahve
Dünyaya hazır kahveyi sunan ilk marka olmasının avantajını yaşayan Nescafe, aslında Nestle'ye ait olan bir suda çözülebilir hazır kahve markası. Hem tüketicinin tanıştığı ilk hazır kahve markası olması, hem de her eve girebilmesi sebebiyle artık tüm benzer hazır kahveler Nescafe adı altında anılıyor.
06-
Nesquik: Süte katılan çikolata tozu
Nestle'nin süt içmeyi sevmeyen çocukları hedefleyerek neredeyse 60 yıl önce çıkardığı Nesquik markası amacına ulaşınca ve annelerin çocuklarına süt içirebilmek için çikolata tozu yani Nesquik'i evlerine sokmasıyla tüm benzer ürünler ülkemizde Nesquik olarak anılmaya başladı.
07-
Fanta: Portakallı gazlı içecek
Fanta, aslında Coca-Cola'nın meyveli meşrubat markası. Birçok aroma çeşidi olsa da daha çok turuncu rengiyle ve portakal aromasıyla özdeşleşen Fanta artık markası Fanta olmayan tüm meyveli gazlı içecekler için kullanılıyor.
08-
Jelibon: Jelli şeker
Yurt dışında tüm jelli şekerlere Haribo olarak yaklaşılsa da Türkiye'de durum farklı. Türkiye’nin ilk ve tek jelli şekeri olarak üretilen Jelibon o günden bu güne küçük, içi ve dışı jel kıvamında olan tüm şekerler için kullanılıyor.
Bonus:
09-
Sarelle: Sürülebilir fındık kreması
Nutella, Türkiye piyasasına girmeden ve bu kadar popülerleşmeden önce kahvaltı sofralarına konuk olan tüm sürülebilir fındık kremaları bizim için Sarelle idi. Ancak Sarelle aslında ilk kez Sagra'nın ürettiği, sonra Sagra'nın satışından sonra Toksöz Grup bünyesindeki Sanset'e geçen bir sürülebilir fındık kreması markası.
10-
Sana: Margarin
Üretildiği zamanlarda pazarda rakibinin olmaması ve ekonomik olması sebebiyle tüm evlere girmesi onu kullanıcının gözünde değerli yaptı. Bu yüzden aslen bir margarin markası olan Sana zaman içinde tüm margarinlerin genel ismi gibi kullanılmaya başladı.
11-
Teflon: Yanmaz tava
Dupont markasının yanmaz tava markası olan Teflon artık günümüzde tüm yapışmayan zemine sahip tavaların adı olmuş durumda. Öyle ki "Şu markanın teflon tavası var mı?" diye bile sorabiliyoruz.
12-
Karper: Eritme, üçgen peynir
Özellikle simitin yanında sık sık tükettiğimiz karper peynirin bir marka adı olduğunu söylesek? Bel Grup'un ürettiği ve kullanıma kazandırdığı eritme, üçgen peynir Karper aslında bir marka ancak artık neredeyse geleneksel bir Türk peyniri haline gelen Karper bize göre tüm üçgen peynirler.
13-
Topkek: Tek lokmalık, küçük kek
Topkek aslında bizim çok yakından tanıdığımız ancak Türkiye'de çok fazla yaygınlaşmayan cupcake kültürünü marketlere yayan bir ETİ markası. Şehirler arası yolculuklarda ikram edilen her keke Topkek diyecek kadar da sevilen ve benimsenmiş bir marka ismi aslında.
14-
Cif: Leke temizleyicisi
50'li yıllarda "Kir ve lekeleri yok eder" ismiyle evlere giren Vim markası zamanla nasıl tüm toz deterjanları kapsamış ve vimlemek diye kendi fiilini oluşturduysa Unilever'in 1985 yılında bizimle tanıştırdığı CİF de zamanla tüm leke temizleyicilerin adı oldu tüketicinin gözünde. Yine benzer şekilde ciflemek fiili de bir anda hayatlarımızın bir parçası oldu.
15-
Vileda: Saplı paspas ve kova seti
"Ay şu yerleri bir viledalayayım" diyerek cümle içinde bile sık sık kullandığımız Vileda aslında paspas, süpürge, eldiven, örtü, ütü masası ve bulaşık teli gibi dayanıklı, mekanik temizlik ürünleri üreten 1948 yılında kurulmuş bir şirket. Ancak o kırmızı kovası ve paspasıyla o kadar aklımıza kazınmış ve hayatımıza girmiş ki tüm benzer ürünlerin ortak adı kullanıcı nezdinde Vileda olarak biliniyor.
16-
Orkid: Kadınlar için hijyenik ped
Pazardaki ilk ped markası olmasıyla Orkid, sonradan piyasadaki tüm hijyenik pedler için kullanılır oldu. Aslında Orkid, Procter & Gamble şirketine ait global bir marka.
17-
Kalebodur: Yer seramiği
Kale şirketler grubuyla İbrahim Bodur'un ortaklığından doğan Kalebodur birçok evin yer kaplamasında büyük paya sahip. Bu da her türlü karo yer kaplamasına zaman içinde marka adı olan Kalebodur diye hitap edilmesine yol açmış durumda.
Sadece düşüncelerinizi paylaşır mısınız? Bunun hakkında, sizin de yardımlarınızla, bir çalışma yürüttükten sonra topluca didişir ve bir sonuç elde ederiz.
hasmet adlı üyeden alıntı
Hem izleyici kısmında yıllardır mesaim var, hem de üretici kısmında her aşamasını biliyorum demeyeyim ama deneyimledim.
