Nasıl ve Neden Kaza Yaparız ?

**Okan Sinan Ocan** · 01 Aralık 2016, 01:07

Virginia Tech Üniversitesinin orijinal yayınından çeviridir. Orjinal yazı için link

NASIL VE NEDEN KAZA YAPARIZ?

Virginia Teknoloji ve Ulaşım Enstitüsü (VTTI) nasıl ve niye motosikletimizle kaza yaptığımız hakkında ne öğrenmiş.

Eğer 100 sürücü seçer, motosikletlerine beş video kamera ve veri kaydedici ekipman yerleştirir ve toplamda 590.093km boyunca onları kaydederseniz ne öğrenirsiniz?
Bazısını bildiğimiz, bazısı sürprizlerle dolu birçok şey. Kavşaklar tehlikelidir. Ya daha dikkat etmemiz gerekir ya da frenleme tekniklerimizi geliştirmemiz, çünkü başka araçlara arkadan oldukça sık çarparız. Virajlarda yeterince iyi değilizdir, özellikle sağa dönüşlerde. Ve motosikletlerimizi çok fazla düşürürüz (muhtemelen herhangi birimizin hayal ettiğinden veya kabul edecebileceğinden çok daha sıkça).
Bu araştırma Motosiklet Güvenlik Fonu (Motorcycle Safety Foundation-MSF) Virginia Teknoloji ve Ulaşım Enstitüsü (Virginia Tech Transportation Institute-VTTI) tarafından gerçekleştirilmiş. Elbette yukarıda yazılanlardan çok daha fazla bulgu var, ve bir dakika içinde daha ileri sonuçlara giriş yapacağım. Ama önce sormalıyız, neden laboratuvar önlüğü giyen kadın ve erkeklerin bize niye kaza yaptığımızı söylemesine ihtiyaç duyuyoruz?

MOTOSİKLET KAZALARI: KARMAŞIK BAŞLIK,ZOR BULUNUR BİLGİ

Yaygın olarak alıntı yapılan Amerikan motosiklet kazaları araştırması, Hurt Raporu (The Hurt Report) olarak bilinir. Harry Hurt tarafından yönlendirilen, Güney California Üniversitesi’ndeki (University of Southern California) araştırmacılar, motosiklet kaza mahallerine giderek sebepleri saptamışlardır. Nevar ki, bu rapor cep telefonlarının olmadığı ve güçlü bir motosikletin 90 beygir olduğu 1981’de yayımlanmıştı. Ek olarak, incelenmiş tüm kazalar Güney Clifornia’da olmuştu.
Yani elimizdeki en iyisi Hurt Raporu olmasına rağmen, mükemmellikten çok uzaktaydı. Bu neden önemli? Çünkü eğer elimizde kazaların neden oluştuğuna dair kesin kanıtlar olmazsa, kazaları önleyip kendimizi güvende tutacak kararları nasıl verebiliriz? Veya bizi kendimizden korumak niyetiyle konmuş kötü kurallarla nasıl savaşırız? Veya sürücüler için nasıl daha iyi bir eğitim sunabiliriz?
VTTI motosiklet kazalarını nasıl inceledi
VTTI araştırmacıları, California, Arizona, Florida ve Virginia’da yaşları 21’den 79’a değişen 100 sürücüyü topladı. Motosikletlerini sürücünün yüzünü, ileriyi, arkayı, sağı ve solu gösteren kameralar ile donattılar. GPS ve veri kaydedicilerle fren basıncı, hızlanma,vb. diğer bilgileri kaydettiler.
Bu ileri teknoloji yaklaşım Hurt Raporu’nun başka bir zayıflığını işaret etti. 1970’lerin sonundaki USC takımı kadar ayrıntılı şekilde, bilgiyi kaza yeri ipuçları ve tanıklardan, mümkün olduğunda sürücülerin kendilerinden edinmekteydi. Birçok vakada, kazayı engellemek için sürücünün bir aksiyonunu gösteren hiç kanıt bulamamışlardı, oysa sürücüler sıklıkla tersini söylemekteydi. VTTI kamera ve veri kaydedicileri olaydan sonra muhtemelen hikayelerini değiştirmeyecekti.
590.093km (366,667mil)lik sürüş kulağa çok gelebilir, bu araştırma hala on yıl önceki kapsamlı milli araştırma ümitlerini karşılamakta yetersiz kalmakta. Tüm araştırmadaki etkileyici istatistik 30 kaza ve 122 neredeyse kaza vakası. Motosikletle kaza yapmanın 30dan çok daha fazla yolu var, yani bu basit ölçüden sonuçlar çıkarmak oldukça beceri istemekte. Ancak, neredeyse kaza vakalarını dahil ettiğimizde yardımı olmakta. Bazen bu durumlar bize en az kaza kadar veya kazadan daha da fazla öğretici olurlar.
VTTI takımı metodolojisini, standardize etme çabaları, tanımlanan terimler ve prosedürlerle açıklıyor. Tüm detaylar MSF’den indirebileceğiniz 20 sayfalık bir raporda yer almakta. Ancak içinden ayıkladığım birkaçına gözatalım.

NEREDE KAZA YAPIYORUZ ?

Kavşaklar. Burada bir sürpriz yok. VTTI, belli bir senaryo veya sürüş davranışının neredeyse kaza veya kaza olma olasılığını artırışını hesaplayan bir sistem geliştirdi. Hiç kavşak olmamasına oranla kontrolsüz bir kavşak 41 kat daha fazla risk içermekte. Bir otopark veya garaj çıkışı kesişimi ise 8 kattan fazla ve trafik ışıklı bir kavşak neredeyse 3 kat daha riskli.
Yokuş inişi riski 4 kat artırırken, çıkışı 2 kat artırmakta. Sürücüler asfalt yola oranla mıcır veya toprak yolda 9 kat daha fazla kaza veya neredeyse kaza yapma olasılığına sahipler. Ve yine sürücüler sağa dönüşlerde düz geçişe (orta çizgiyi geçmek hiçbir kötü şey olmasa bile neredeyse kaza senaryosu kabul edilmekte) oranla 2 kat fazla kaza yapma oranına sahipler.

NASIL KAZA YAPIYORUZ ?

Diğer insanların bizi öldürmeye çalıştığı konusunda sürekli şikayet ediyoruz, özellikle otomobillerin bizim yolumuza girdiğinde. VTTI araştırması bunu kısmen desteklemekte. 99 kaza ve neredeyse kaza bir başka aracı da kapsamakta, 3 kategorideki diğer araçların sürücünün yolu ile kesişme sayısı 19.
Ancak burada bir sürpriz var. En genel senaryo nedir? Sürücüler diğer araca arkadan çarparlar (veya neredeyse çarparlar). Bu tip 35 olay vardır. Gerçekten birisinin bizim yolumuza kırmasının neredeyse iki katı oranında önümüzde duran araca mı çarpıyoruz? Veya bunu küçük boyutta bir örneğin sonucu olarak yazmalı mıyız?
Belki de risk bölümünde ipuçları vardır. Araştırmacılar kazalardaki ve neredeyse kaza durumlarındaki sürücü davranışını iki kategoriye ayırmaya çalışmışlardır: agresif sürüş veya sürücünün dikkatsizliği veya yeteneksizliği. Kameralar ve diğer veriler, örneğin, sürücünün kırmızı ışıkta geçmesinin dikkatsizlikten mi yoksa agresif sürüşten mi olduğuna karar vermeye yardımcı olmuşlardır.
Araştırma agresif sürüşün riski 18 kat artırırken dikkatsizlik veya yeteneksizliğin 9 kat artırdığını ortaya çıkarmıştır. İkisinin birleşiminde kaza geçirme olasılığı 30 kat artmaktadır.
Daha az dramatik ama ilginç bir bulgu da aynısını ifade etmektedir. Görünüşe göre motosikletlerimizi çok düşürüyoruz. Veya en azından araştırmadaki sürücüler düşürdüler. Sürücülerin kazalarının yarıdan fazlası kaza olarak nitelendirilemez – heyecanlı bir çarpışma yerine diğer dış bir dış faktörün yol açmadığı “araç tesadüfen düşük hızda veya (viteste de olsa) durduğu yerde devrilir” şeklinde tanımlanabilecek olaylardır. Sürücünün dikkatsizliği veya beceriksiz uygulaması asıl sebeptir. Araştırma “bu düşük hızdaki ‘kazaların’ gündelik sürüş için nispeten tipik” olduğunu ortaya koyar, bu olaylar başka tip bir motosiklet kazaları araştırmasında da asla yer almaz. Ancak kameralar hepsini, hatta sıradan ama utandırıcı anları bile kaydetmiştir.

NE ÖĞRENEBİLİRİZ ?

Tabii ki MSF’nin bu araştırmayı desteklemesindeki uygulama hedefi yeni sürücülere verilecek eğitim müfredatını geliştirmektir ve araştırma birkaç öneri ile son bulur. Ancak hepimiz için, daha iyi (ve dolayısıyla daha güvenli) sürücüler olmamız için bizi düşünmeye itecek herhangi birşey biraz zaman ve düşüncemize değer.
Bildiğim birşey var ki ben kişisel olarak üzerinde sürekli çalışmalıyım, ve birçoğunuzun da üzerinde çalıştığını zannediyorum. Daha da ileri bakmalıyız. Bu, sokakta, pistte, her yerde geçerli. VTTI araştırmacılarının ortaya koyduğu ve henüz bahsetmediğim diğer bir risk faktörü de, bir yaya, bir hayvan veya yolda yatan bir objeden kaçmak için manevra yapmak risk faktörünü 12 kat artırmakta. Bunu başka bir araca arkadan çarpan sürücülerle birleştirdiğinizde, yeterince dikkatimizi vermediğimiz hissine kapılıyorum. Gözlerimizi kaldırıp, önümüzdeki sürücünün frenlerine abanmasına sebep olacak durumun gelişmesini görecek kadar veya şeridimizde yatan kocaman bir parça patlamış kamyon lastiğini farketmek için yolun ilerisine bakmıyoruz. Bu şeyler karşımıza sürpriz olarak çıkıyor ve kendimize tepkide bulunacak zamanı bırakmıyoruz.
Pistte profesyonel sürüş eğitmenlerinin öğrettiği birşey vardır, o da gözlerinizi yukarıda tutmak ve daha ileriye bakmaktır. Bu temelde hareketi yavaşlatır, çünkü ileriye baktığınızda gördüğünüz şeye tepki verecek daha fazla zamanınız vardır. Eğer pistte (veya sokakta) hemen önünüzdeki şeye bakıyorsanız, geçmişe bakıyorsunuzdur, geleceğe değil. Ön tekerinizin 6 metre (20 feet) önündeki şey için herhangi birşey yapmaya çoktan geç kalmışsınızdır.
VTTI araştırması motosiklet kazalarındaki son söz değil, ancak yeterli. Asla bir son söz olmamalı, çünkü asla bunun hakkında konuşma ve öğrenmeyi durdurmamalıyız.

**Darkcity2000** · 01 Aralık 2016, 08:04

Eğer pistte (veya sokakta) hemen önünüzdeki şeye bakıyorsanız, geçmişe bakıyorsunuzdur, geleceğe değil. Ön tekerinizin 6 metre (20 feet) önündeki şey için herhangi birşey yapmaya çoktan geç kalmışsınızdır.

Yasam ve olum arasindaki ince cizgi bir o kadar da basit bir kural... Insani gordugu degil goremedigi oldurur...