Wordpress blogda sollama üzerine bir yazı yayınladım. Bu, motosiklet sürücülerine hitaben yazdığım son sürüş teknikleri yazısı olacak diye düşünüyorum. Sırada son yazı olarak şu başlıkta sizlerden yardım istemiş olduğum yazı var. Metnin tamamını aşağıya ekliyorum.
İki aşamalı sollama kolay. Dümdüz bir yoldayız. İlerisi çok önceden görülüyor. Gelen yok, giden yok, sollamak serbest. Erkenden sol şeride çıkıyoruz. Sol şeridin en solundan veya ortasından (P6 veya P5) devam edip gazı açıyoruz. Sağ aynamızda arabayı görünce de sağ şeride geçiyoruz. Arabayla mesafemiz açıldıktan sonra normal seyir hızımıza dönüyoruz.
Üç aşamalı sollama biraz daha çetrefilli.
Sollama imkanının çok uzaktan görülemediği durumlarda ise 3 aşamalı sollamayı kullanıyoruz. Üç aşamalı sollamada bir süre öndeki aracı takip ediyor ve sollama planı yapmaya çalışıyoruz. Yukarıdaki resimdeki 1 numarayla gösterilen aşama takip aşaması. Takip aşamasında arabayla aramızda iki saniye var. (bkz: 88… 89…) Sollama yapmaya niyetli olsak da olamasak da, yoğun trafik içinde gidiyor olsak da tenha olsa da, hızlı olsak da yavaş olsak da çok dikkat etmemiz gereken bir husus var. 1 numarayla gösterilen pozisyonun olduğu noktadan (takip pozisyonu) arabanın köşelerine doğru bir üçgen çizin. Asla o üçgenin içine girmiyoruz. Arabaya yaklaşmamız gereken durumlarda (sollama veya yoğun trafikte ilerlerken) arabaya yaklaşmaya başladıkça kenarlara açılıyoruz ve arabanın hizasının dışına çıkıyoruz.
Takip pozisyonunda ilerlerken ileride yolun düzleşeceğini anladığımız zaman 2 numaralı pozisyona geliyoruz. 2 numaralı pozisyon, sollama pozisyonu. Sollama pozisyonuna geldiğimizde artık araba ile aramızda 1 saniye mesafe var. Dolayısıyla arabanın kaporta sınırları dışındayız. Sollama pozisyonunda çok uzun süre kalmak istemeyiz bu nedenle iyi planlama yapmamız lazım. İyi planlama ise erkenden yaparak olur. Erken planlama yapabilmek için ise ileriye iyi bakmak lazım. Arabayı takip ederken araba görüş alanımızda olacak ama gözlerimiz esasen daha ileriyi tarıyor olacak. Araba bakarak devam etmiyoruz. Sollamak için uygun olan yeri arıyoruz. İleride sollama yasağının bittiğini gösteren tabelayı gördüğümüzde o tabelanın hizasına geldiğimizde artık 2 pozisyonuna gelmek isteriz. Tabelanın hizasında ise artık 3 numaralı pozisyona geçiyoruz.
1’den 2’ye geçerken de 2’den 3’e geçerken de motoru yatırıp gazı çaprazlamasına açarak konum değiştirmiyoruz. Motor dik ve yumuşak hareketler var. Gaz açma aşamasına ise henüz gelmedik. Hala hızımız öndeki araçla aynı. 3 pozisyonuna geldiğimizde sollamayı planladığımız arabanın önündeki ilerideki boşluğu görmeye çalışıyoruz. Sollamayı bitirdiğimizde göreceğimiz boşluğu mutlaka gözümüzle göreceğiz. Böylece önümüzdeki arabanın biz onu sollarken konum değiştirmesine yol açmasına yol açacak bir sıkıntı olup olmadığını da görmüş olacağız. 3 numaralı konuma gelince ileride gireceğimiz uygun yerin olup olmadığına, sollamak için yeterli mesafemizin olup olmadığına bakıyoruz. Dikkat edin, hala gaz açmadık. Eğer yeterli mesafe yoksa daha iyi bir fırsat kollamak üzere 2 pozisyonuna geri dönüyoruz. Eğer gireceğimiz yeri görmüşsek ve yeterli mesafemiz de varsa artık gaz açıp ileri doğru gidiyoruz. Sağ aynamızda solladığımız aracı tamamen görünce de sağ şeride geri geliyoruz. Geri geldiğimiz yerdeyken solladığımız arabayla aramızda 2 saniye oluyor. Arabayı aynada gördükten sonra geçmemiz bu mesafeyi bırakmış olmamızı sağlayacak.
3 pozisyonuna gelip ileriyi kontrol ettikten sonra sollamayı yapmaya karar verirsek artık ilk önceliğimiz arabanın önüne, sağ şeride geçmek değil, uzaklaşmak, ilerlemek. Dolayısıyla önceliğimiz gazı açmak. Sollama manevrasını yavaş yavaş tamamlamak büyük risktir. O yüzden ileriyi görüp, gireceğimiz yeri tayin ettikten sonra sollamaya karar verdiyse gazı güçlü bir şekilde açıyor ve ileriye gidiyoruz. Çaprazlama arabanın önüne kırmıyoruz, önceliğimiz ileriye gidip arabayla aramızı açmak. Aynada arabayı gördükten sonra yumuşakça konum değiştirip sağ şeride geçiyoruz. Arabayla aramızı açtıktan sonra tekrar normal seyir hızımıza inebiliriz.
Sistemli sürüş yapmayan motorcuların geneli sollamaya, motoru yatırıp çaprazlamasına gaz açarak başlar. Solladıkları arabayı çok yakınından geçerek, son olarak da solladıkları arabanın önüne kırarak sollamayı bitirir. Hocam takip pozisyonundayken hem motoru yatırıp hem de gaz açarak sola çıktığımızda aslında ileride gireceğimiz yeri yeterince göremeden çıkmış olmak olasılığımız hayli yüksektir. Ayrıca hem motoru yatırıp hem de gazı açtığımız için vazgeçmek istediğimizde bunu yapmak zor olur. Oysa 1, 2 ve 3 aşamalarında sistemli sürüşte hala gaz açmış değiliz ve motor dik. Dolayısıyla rahatlıkla sollamaktan vazgeçebiliriz. Sollamaya başladıktan sonra da asıl amacımız ileri gitmek, solladığımız arabanın dibinden sağ şeride bir an önce geçmek değil. Önceliğimiz gazı açıp ilerlemek.
2’den 3’e geçerken omuz üstü bakış yapmıyoruz. Sollama planlamasına önümüzdeki aracı görür görmez yapmak, henüz ona yaklaşmadan bu planlamaya başlamış olmak ve sol aynaya kısa aralıklarla iki kere bakmak yeterli olacaktır. Bu aşamada artık arabayla aramızda sadece 1 saniye olduğu için omuz üstü bakış tercih etmiyoruz. Omuz üstü bakışı yaparken motoru yönlendirmeye başlamak gibi bir alışkanlık ise özellikle bu aşamada çok çok tehlikeli olabilir.
Sistemli sürüşte sinyal lambası ile sinyal vermek otomatik olan ve düşünmeden yapılan bir hareket değil. Bilgi vermek amacıyla yapılan bir iş. Yani dönüş yapacaksak, sağa yanaşacaksak veya sola geçeceksek otomatik bir biçimde sinyal lambası yakmıyoruz. Etrafta bizim yapacağımız şeyi biliyor olması gereken yani bilgi vermemiz gereken bir başka yol kullanıcısı varsa (yayalar dahil) sinyali o yol kullanıcısına veriyoruz. Ardından da lambayı kapatıyoruz. İnanın sinyal lambasını sürekli açık unutanların çok büyük bir kısmı düşünmeden, otomatik olarak sinyal verdikleri için açık unuturlar. Sistemli sürüş yapan motorcu ise bu yapacağım hamleyi kimin bilmesi gerekir diye düşünüp sinyal verilecek birini arar. Eğer etrafta yapacağımız konum değişikliğinden etkilenecek, bilmesi gereken bir sürücü yoksa sinyal vermez. Zihinsel enerjisini daha ileriyi taramak, sürüş planını daha iyi yapmak için kullanır.
Sollama için sinyal vermek de aynı şekilde arkamızda bizi izleyen bir araba varsa ve bizi sollamaya niyetli değilse önümüzdekini sollamak için sola çıkmadan önce sinyal lambasıyla sinyal veririz. Ama bomboş bir yolda önümüzdeki arabayı sollamak için sinyal vermeye ihtiyacımız olmaz. Zaten sol arkasından yanaşmışız, hızımız ondan fazla. sol şeritten yaklaşıyoruz. Önümüzdeki araba sollanacağını anlıyor. Ayrıca bir sinyal lambası mesajına ihtiyacı yok.
Sol virajda yaklaşırken takip pozisyonundayken (arabanın 2 saniye gerisi) yol tutuşla ilgili bir sıkıntı veya arkadan gelen araç yoksa şeridin dağında konumlanıp ileriyi daha erken görme imkanı yakalıyoruz. Virajın limit noktası açılırken ileride sollamanın serbest olduğunu bildiren tabelayı aramaya başlıyoruz. O tabelaya yaklaşırken artık sola yanaşıp arabaya aramızdaki mesafeyi 1 saniyeye indiriyoruz. tabelanın orada ise 3 numaralı pozisyona geçip ileriyi görüyoruz. Müsaitse gazı açıp ilerliyoruz.
Bazen uzun süreler önümüzdeki bir aracı takip etmemiz gerekebilir. Sabır göstermek lazım. Nasılsa görüş açılır diye güvenerek sollamaya çıkılmaz. Araba veya büyük araç sürücüsü eliyle veya sinyal lambasıyla geçmemizi işaret etti diye sollamaya çıkılmaz. İleride yeterli mesafe olduğu görülür, gireceğimiz yer gözümüzle görülüp tayin edilir, o şekilde sollamaya başlanır. İleriyi daha iyi görmek için sol şeride 3 pozisyonuna çıkıp sonra da geri gelmekte hiç sıkıntı yok. Hatta sollamaya başladıktan gaz açmaya başladıktan sonra bile vazgeçmek hakkımız her zaman var. Ayıp değil.
Sollama yaparken başımıza en sık gelecek kötü hadise, solladığımız aracın üzerimize üzerimize gelmesidir. Bu nedenle solladığımız arabanın önünü de görmeden gaz açmaya başlamıyoruz ve sol şeridin en solunu tercih ediyoruz. Acaba sollamaya karar verdiğimiz araba kendi önündeki arabayı sollamaya çıkıyor olabilir mi? Bilmemiz lazım. Ayrıca sollamakta olduğumuz aracın birden bire sola yanaşmasına yol açabilecek bir bina girişi, otopark, benzinlik girişi veya sola tali yol olup olmadığını iyi gözlemliyoruz. Hatta U dönüşünün yasak olduğu yerde kenara yanaşan bir taksinin siz onu sollayacağınız zaman hızlıca U dönüşüne başlaması hayli yaygındır. Taksi kapısına yandan çarpmayla sonuçlanan bu senaryo olası tehlikeler reperturarımızda olmalı ve yavaşlayıp sağa yanaşmakta olan araçların ön tekerlerinde ani bir yön değiştirme olup olmadığının farkında olmalıyız ki önlem alabilelim.
Normalde güneşli bir günde uzun farlarınız açık vaziyette P5.5 veya P6’dan iki saniye mesafeye kadar yaklaştığınızda sol şeritte sizden yavaş giden sürücüler hemen yol verir. Sayıları çok çok az olmakla beraber bazı sürücüler ise siz ne yapsanız yapın, sizi fark etmez. Ya telefonda biriyle tartışıyordur, ya mesaj okuyor veya yazıyordur, bir şekilde etrafıyla olan bağını koparmıştır. Bu araçların arkasında km’lerce devam etmeyiz. Sol şeritte yavaş giden bu aracı sağından geçmemiz gerekebilir. Uygun bir yerde sağlarından geçeriz. Bu araçların sağından geçerken Mümkün olduğunca uzağını P1 veya P1.5 tercih ederiz. İşte bu sağdan geçme durumlarını önümüzde bir benzinci varsa yapmamak lazım çünkü sağından geçtiğimiz araç biz oradayken benzinciye girmeye karar verebilir. Aynı şey sağdan bir tali yol bağlantısı veya bağlantı yolu varken de geçerli. Araç sağa dönmeye karar verirse başımız derde girer.
Eğer aracı sağdan geçiyorsak geçmeyi planladığımız aracın biz oradayken sağa yanaşması için bir sebep olabilir mi? Bunu hep düşünmeliyiz. Sağa bir sapak, benzinlik, park yeri ve benzeri sebepler arabaların bir anda biz yanlarından geçerken sağa kırmaları için sebeplerdir. Bu sebepler varken sağdan geçmek bir hayli tehlikelidir. Sıkça yapılan kazalar yazısında yer alan senaryolardan birisi budur.
Grup sürüşlerinde birlikte sürdüğümüz motorculardan birini veya başka bir motorcuyu sollarken de tıpkı araba sollar gibi en uzağından geçmemiz lazım. Aynı şekilde bir bisikletlinin yanından geçerken de genişçe bir güvelik balonu bırakmamız gerekir. Birlikte sürdüğümüz veya yolda karşılaştığımız motorcuyu onunla aynı şeritten geçmek akıllıca değildir.
Grup sürüşlerinde gruptan daha yavaş olan arabaları sollarken arkamızdan gelenlere sağ şeritte girecekleri yer açmaya dikkat etmek lazım. Kendi sollamamızı bitirdikten sonra sağ şeride geçip hemen eski seyir hızımıza dönersek arkamızdan gelen motorcu arkadaşlarımız girecek yer bulamaz, sol şeritte arkalarından sıkıştıran arabayla baş başa kalırlar. O nedenle, aslında tek başımıza sollama yaparken de olması gerektiği gibi ilk önceliğimiz solladığımız arabadan uzaklaşmak, gaz açmak. Sağa geçtikten sonra da diğer mtorcuların tamamı sollamayı yapıncaya kadar yeterli mesafe açabilmek adına sollamayı yaptığımız tempoda devam edip arkamızda alan açmamız lazım. yeterli alan açıldıktan sonra eski seyir hızımıza dönebiliriz.
Fermuar düzeniyle birbirine yapışık gibi sürüş yapan bazı gruplarda en öndeki motorcu sola çıktıktan sonra diğer motorlar tek tek sola çıkarken en gerideki motorcu sol şeridi kapatıp diğer araçların geçişini engeller. Bütün motorlar sollamayı bitirdikten sonra sol şeridi diğer araçların kullanımına açarlar. Üstelik bütün bu işlemleri düşük hızlarda yaparlar. Bu da diğer yol kullanıcıları ile sıkıntılara yol açar. (bkz: Öndeki motorcuyu korumak) Bu şekilde birbirine bağlıymış gibi sürmek veya tüm motorcuların grup halinde sollama yapması sistemli sürüşte önerilmez. Sollama bireysel olarak karar verilip tek başına yapılması gereken bir manevradır.
Büyük araçları sollarken takip pozisyonu iki saniye değil çok daha geride seçilirse sollama fırsatları daha iyi kollanabilir çünkü 2 saniyeye kadar yanaşırsak görüşümüz aşırı kapanır ve iyi planlama yapamayız.
Düz çizgi varken sollamak bazı güvenli sürüş uzmanlarınca uygun bulunmasa da motosikletin gücü ve sollanacak aracın hızının düşük olması gibi etkenler düz çizgiye rağmen sollamayı mümkün ve güvenli kılabilir. Sadece “Burada neden düz çizgi var?” sorusunu sorup bunun cevabını verebildikten sonra güvenliyse sollamakta sıkıntı yok. Ancak hiç bir yol kullanıcısı bizim yüzümüzden aracının yönünü veya hızını değiştirmek zorunda kalmamalı. Biz hiç orada değilmişiz, o sollamayı hiç yapmamışız gibi sürüşlerine devam edebilmeliler. Sağ virajda araç sollamak meselesi de aynı şekilde. Eğer görüş varsa, sollayacağımız aracın sağından ileriyi de zemini de görmüşsek, yeterli mesafe varsa, motorumuzun gücü o mesafe güvenli bir sollamaya izin veriyorsa sollamakta sakınca yok.
Alparslan Bulut’un güzel sollama videoları var. Birisi şuradan diğeri de buradan izlenebilir. Ayrıca Uğur Ertekin’in sollama videosunu da şuradan izleyebilirsiniz. Yapılan sollamaların planlanması o kadar iyi ki sanki sürücü hiç çaba sarf etmeden öyle uygun denk geliyormuş gibi görünüyor. İşin sırrı ileriyi ve sollamayı çok erkenden planlamak ve gaz hassasiyeti.
Şu başlıkta olası sollama kazaları senaryolarına dair şekiller yer alıyor. Açıklanmaya ihtiyaçları yok.
emeğinize sağlık
zaferce adlı üyeden alıntı
