Astronomi: Bir yildizin hayat hikayesi...
-
Rahmetli sanat gunesimiz Zeki Muren den bahsetmeyecegim... Yildiz deyince bayagi bildigimiz (! pek de bir sey biliyor sayilmayiz ya) yildiz iste, gokyuzunde gordugumuz...
Yildizlar da bizler gibi dogar buyur, gelisir ve ölürler.
Biraz ters olacak ama bu yazida yildiz olumlerinden bahsedecegim. Dogumlari ve hayat hikayelerini de sonra konusacagiz umarim...
Yildizlar henuz tam da pek bilinemeyen bir yontem kullanarak milyonlarca milyarlarca yil suresince nukleer fuzyon ile hidrojeni helyum a "yakarak" enerji uretir. (ah bunu birde biz becerebilsek)
Hidrojen sonsuz degildir, bir ara biter... Tabii aniden degil. Ic bolgedeki basincin etkisiyle hidrojen ic kisimlarda daha cabuk tukenir. geriye helyum kalir. Basinc ve isi altinda helyum yanmaya baslar. Helyum karbona donuserek ve hidrojen-helyum fuzyonundan 5 misli daha buyuk enerji aciga cikararak "yanar", yildizin dis ceperleri de bu etki altinda genlesir ve yildizimiz bir "Kirmizi dev" e donusur.
Bizim gunesimiz de gunun birinde bir kirmizi dev e donuserek Merih dahil butun gezegenleri yutacak kadar buyuyecektir maalesef.
Alttaki temsili ama olcekli resimde gunesimizi (The Sun) bugunku haliyle ve "kirmizi dev" olmus haliyle goruyorsunuz. O minik beyaz nokta da Dunya mizi temsil ediyor...
Ara bilgi...
Simdi, bizim gozumuzde yildizlar kutleleri bakimindan uce ayriliyor.
1) Dusuk kutlede yildizlar (0.5 gunes kutlesi)
2) Orta kutlede yildizlar (0.5 ila 3.0 gunes kutlesi arasi) (Gunes burada)
3) Masif yildizlar (Kutlesi 3 gunes kutlesinden buyuk olanlar)
Yildizlar kirmizi dev durumundan sonra artik yanacak Hidrojen-helyum vs. tamamen bitince kendi cekimlerine yenik duserek bu kez buzusmeye baslayacaktir. Bu durumda artik yildiz helyumdan donusturdugu karbonu da yakmaktadir.
Dusuk kutlede yildizlarda cekim (gravity, yer cekimi) cok yuksek olmadigindan, yildiz kendi elektronlarinin izin verdigi kadar kuculur, artik daha fazla kuculemez. Ornegin bizim gunesimiz, dunyamiz kadar kuculur. Bunlara "Beyaz Cuce" deniyor.
Orta kutlede yildizlarda ise basinc oyle buyuk ki yildiz ezilip, buzulup taa notronlarina kadar kuculuyor. Bunlara da "notron yildizi" deniyor.
masif siniftaki dev yildizlarin sonu daha acikli oluyor... Bunlar tek bir noktaya kadar kuculup "kara delik" denilen fenomene donusebiliyor ve artik bizim bildigimiz uzaydan ayrilabiliyorlar.
Bu yukardaki buzusme olayi sirasinda yildiz soguyup karanlik ve olu bir tasa donusebildigi gibi infilak edip " super nova" denilen uzaya yayilmis plazma sekline de donusebiliyor.
beyaz cuce yakiti tuketip soner ve sogursa merkezindeki karbon basinc altinda tamamen dev bir elmasa donusuyor teorik olarak... Dunya buyuklugunde tek tas bir elmas... Kac karattir acaba... :D
Alttaki resimde bir "Supernova"
Nasil ilginc konular degil mi? Aslinda temelde cok da karisik, anlasilmaz degil astronomi...
Reklamlar
-
zevkle takip ediyorum....yukarıya baktığımızda yıldızları küçük taşlar zanneden o kadar çok insan varki.halbuki gödüğümüz en yakın yıldıza bile gidemiyoruz daha.
Hüzünbaz Acılarımın Canbazıyım Şimdi...
-
Bazı yıldızların güneşten bile büyük oldugunu duymustum.
-
Gokhan2433 adlı üyeden alıntı
Bazı yıldızların güneşten bile büyük oldugunu duymustum.
Gokhan alttaki resmi tiklayiver. Kacirmissin sen o basligi...
-
Yok aslında duymustum derken alçakgönüllülük olsun diye öyle dedimYoksa konunun özünü biliyorum.
-
Lisede bir ara astronomiye fena sarmıştım, durmadan kara delikler hakkında kitap okurdum. Donald Duck elinin altında hazır kaynak varsa bir de öyle post atabilirsen sevinirim. Teşekkürler, konu bir numara
Vuuuu diye aşarım dağları, enginlere sığmam taşarım
-
1997'den beri (11 yaşımdan itibaren) her ay Bilim ve Teknik alıyorum, eskiden bu konular çok işlenirdi, son zamanlarda iyice uzaklaştılar.
-
Forumdan Uzaklaştırıldı
bu başlıkta güzelmiş gerçekten , teşekkürler
-
abi cok zevkli bendede merak var ama ilgilenme konusunda neredeyse yok denilecek kadar az
-
harika paylaşımlar...paylaşım için teşekkürler...
SİLEMİYORSAN KARALAYACAKSIN!!!
-
evet oldukça ilginç bir topik olmuş. paylaşım için teşekkürler
ama aklıma takıldı. yıldız kayınca tutulan dilekler gerçekten gerçekleşir mi
Reklamlar
Konu içerisindeki kullanıcılar
Şu an bu konu içerisinde 1 kullanıcı var. (0 üye ve 1 misafir)